به گزارش غلات نیوز از اندیشکده آمریکایی «شورای آتلانتیک»، صادرات غلات اوکراین، به ویژه گندم، بخش بزرگی از واردات غلات آفریقا را تشکیل می‌دهد. قبل از حمله روسیه در سال ۲۰۲۰، بیش از ۵۰ درصد از واردات گندم پانزده کشور آفریقایی از اوکراین و روسیه بود. علاوه بر این، برای شش مورد از این کشورها (اریتره، مصر، بنین، سودان، جیبوتی و تانزانیا) بیش از ۷۰ درصد واردات گندم از اوکراین یا روسیه صورت می‌گرفت. اما آغاز جنگ روند صادرات از دریای سیاه را مختل کرد و به دلیل افزایش شدید هزینه‌ها، تنها در سال نخست جنگ باعث کمبود حدود ۳۰ میلیون تن غلات در قاره آفریقا شد.
مسکو در تلاش است تا با مسدود کردن صادرات غلات اوکراینی، وابستگی آفریقا به واردات خود را بیشتر کند. روسیه از قرارداد غلات و امکان صادرات محصولات اوکراین، خارج شد. سپس کرملین برای افزایش فروش و اتکای آفریقا به غلات روسی، حمل و نقل رایگان غلات را به آفریقا پیشنهاد داد. علاوه بر این، روسیه با این ادعا که تحریم‌های غرب مقصر افزایش قیمت غلات است و نه اوکراین، نفوذ خود در آفریقا را افزایش داده است. از همین روی، غرب با کمک به اوکراین برای فروش غلات، می‌تواند جایگزینی برای غلات روسیه در قاره آفریقا ارائه و سود روسیه را کاهش دهد.
نیاز به راهکارهای جدید برای صادرات غلات اوکراین
غلات اوکراین کلید امنیت غذایی جهانی است. از همین روی، غرب باید از بخش کشاورزی اوکراین محافظت و در آن سرمایه گذاری کند. قبل از جنگ، حدود ۹۰ درصد محصولات کشاورزی اوکراین از طریق دریا صادر می‌شد. روسیه با مسدود کردن بنادر دریای سیاه در آغاز جنگ، صادرات را متوقف و قیمت جهانی مواد غذایی را افزایش داد. علاوه بر این، تولید غلات اوکراین ۲۹ درصد در سال ۲۰۲۲-۲۰۲۳ کاهش یافت. بنابراین، ایالات متحده و اتحادیه اروپا باید به اوکراین در نوسازی زیرساخت‌های خود و ایجاد مسیرهای کشتیرانی جایگزین از طریق زمین و دریا کمک کنند.
از زمان خروج روسیه از قرارداد غلات در جولای ۲۰۲۳، این کشور به حدود ۲۰۰ تاسیسات بنادری اوکراین آسیب رسانده است. هرچند امکانات کنونی به اوکراین اجازه می‌دهد حدود ۲۲ میلیون تن غله صادر کند، اما روسیه به بنادر و محموله‌ها حمله و به زیرساخت‌ها آسیب می‌رساند. با وجود این خطرات، اوکراینی‌ها در تلاش هستند تا به سرعت بنادر را بازسازی و مدرن کنند. حتی با ترتیب کنونی، اوکراین می‌تواند صادرات غلات دریایی را بیشتر افزایش دهد. غرب باید در بازسازی و نوسازی بنادر موجود اوکراین و زیرساخت‌های اتصال مانند جاده‌ها و راه‌آهن سرمایه‌گذاری کند، زیرا این امر می‌تواند حداقل یک چهارم صادرات را افزایش دهد. این اقدام اقتصادی مثبت، همچنین سرمایه‌گذاران خصوصی را به بخش‌های کشاورزی و زیرساخت اوکراین جذب و به اوکراین کمک می‌کند تا تولید از دست رفته را جبران و ظرفیت جدیدی ایجاد کند.
برای جبران زیان‌های صادرات دریایی، اوکراین با کمک اتحادیه اروپا مسیرهای زمینی را نیز ایجاد کرد که امکان حمل و نقل غلات را فراهم می‌کند. با این حال، این راه حل موقتی بود، زیرا کشاورزان لهستانی مرز را مسدود و حدود ۱۶۰ تن غلات اوکراینی را نابود کردند. این اعتراضات باعث تضعیف حمایت لهستان از اوکراین و آسیب بیشتر به امنیت غذایی جهانی می‌شود. اتحادیه اروپا باید مداخله و در مورد توافق اوکراین برای ادامه حمل و نقل غلات از طریق لهستان مذاکره کند. هرچند این کار در حال انجام است، اما اتحادیه اروپا باید به افزایش ظرفیت صادرات غلات اوکراین از سایر مسیرها به آفریقا، مانند رومانی و اسلواکی کمک کند.
تاثیر نهادهای جهانی
سازمان‌های چندجانبه، از جمله بانک جهانی و گروه هفت (G۷)، در تلاش برای کاهش اثرات بحران غذایی در آفریقا هستند. در میان پروژه‌های دیگر در آفریقا، بانک جهانی ۲.۷۵ میلیارد دلار به برنامه تاب آوری سیستم‌های غذایی برای شرق و جنوب آفریقا اختصاص داد که به این کشورها کمک می کند تا با ناامنی غذایی رو به رشد مقابله کنند. G۷ همچنین میلیاردها دلار را برای کاهش ناامنی غذایی متعهد شد. با این حال، این اقدامات کافی نیست، زیرا انتظار می‌رود امسال نزدیک به ۵۰ میلیون نفر در غرب و مرکز آفریقا با گرسنگی دست و پنجه نرم کنند. علاوه بر این، میلیون‌ها نفر در جنوب آفریقا به دلیل خشکسالی شدید در معرض خطر گرسنگی هستند.
غرب باید از ابزارهای اقتصادی مثبت برای مقابله با مسائل امنیت غذایی ناشی از جنگ استفاده کند. این امر باید شامل همکاری با متحدان و شرکای خود در منطقه تجارت آزاد قاره آفریقا (AfCFTA) است که می‌تواند با افزایش در دسترس بودن کودهای مقرون به صرفه، به افزایش امنیت غذایی کمک کند. اقدامات مثبت همچنین می‌تواند به کشورهای آفریقایی کمک کند تا بخش‌های کشاورزی خود را توسعه دهند. آفریقا بیش از ۶۵ درصد از زمین‌های کشت نشده جهان را دارد که نشان می‌دهد این قاره می‌تواند نیازهای غذایی خود را در صورت وجود زیرساخت‌ها تامین کند. حمایت از سازمان‌های موجود، مانند اتحاد برای انقلاب سبز در آفریقا (AGRA)، می‌تواند به استفاده از تخصص محلی برای ایجاد ظرفیت دولتی و خصوصی برای گسترش بخش‌های کشاورزی در این قاره کمک کند.
طرح‌های مثبت اقتصادی، مانند افزایش صادرات اوکراین به قاره و حمایت از طرح‌های آفریقایی مانند AfCFTA و AGRA به آفریقا کمک می‌کند امنیت غذایی را افزایش دهد. این اقدامات همچنین به اوکراین کمک می‌کند تا زیان صادراتی ناشی از جنگ روسیه را جبران و به کشورهای آفریقایی اجازه دهد تا وابستگی خود را به صادرات غلات روسیه کاهش دهند.